ୱାର୍ଲଡ-ୱାଇଡ଼-ୱେବ ପ୍ରଚଳନର ତିରିଶି ବର୍ଷ ୧୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୯ରେ ପୂର୍ତ୍ତି ହୋଇଛି । ତିନି ଦଶନ୍ଧି ପୂର୍ବେ ‘ୟୁରୋପିଆନ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ ଫର ନିଉକ୍ଳିୟର ରିସର୍ଚ୍ଚ’ଠାରେ ଏହାର ଉଦ୍ଭାବକ ଟିମ ବେର୍ଣ୍ଣରସ-ଲି ୧୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୮୯ ଏକ ଦଲିଲ ପ୍ରକାଶନ ମାଧ୍ୟମରେ ୱେବ ବ୍ରାଉଜର ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ଏହା ଇଣ୍ଟରନେଟ ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ସରଳ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଣ୍ଟରନେଟ’ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କମ୍ପୁଟରଗୁଡ଼ିକର ମେଣ୍ଟକୁ ବୁଝାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ‘ୱେବ’ ଇଣ୍ଟରନେଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଗଚ୍ଛିତ ତଥ୍ୟାବଳୀ ଆହରଣକୁ ବୁଝାଏ ।
୨୦୧୮ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଇଣ୍ଟରନେଟ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇସାରିଥିବା ସ୍ଥଳେ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଦ୍ଧେକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଯୁକ୍ତିଲାଗି ଉଦ୍ୟମ ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ଦୈନିକ ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ସମୟ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଉପଯୋଗରେ କଟାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଯୋଗାଯୋଗଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ବାଣିଜ୍ୟ, ପ୍ରଶାସନ ତଥା ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଛି । ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ଇଣ୍ଟରନେଟଆଶ୍ରିତ ହୋଇପଡିଥିବା ହେତୁ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଅଭାବରେ ଜୀବନଚ଼ର୍ଯ୍ୟା ଅସମ୍ଭବ ବୋଧ ହେବାରେ ଲାଗିଲାଣି ।
ୱାର୍ଲଡ଼-ୱାଇଡ଼-ୱେବର ଅସାଧାରଣ ପ୍ରଗତି ସତ୍ତ୍ୱେ ଏହାର ୩୦ତମ ଜନ୍ମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ ଅବସରରେ ଅନେକଙ୍କ ମନରେ ଏହାର ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ରୂପେ ଉଭା ହୋଇଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା । ଖୋଦ ଏହାର ଉଦ୍ଭାବକ ଟିମ ବେର୍ଣ୍ଣରସ-ଲି କ୍ଷୋଭ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ଯେଉଁ ସ୍ୱପ୍ନକୁ ନେଇ ୱେବ କଳା-କୌଶଳ ବିକଶିତ କରାଯାଇଥିଲା ତାହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଅପରପକ୍ଷେ ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚରେ ଗାଳିଗୁଲଜ, ଗୁଜବ ଓ ଅସତ୍ୟ ସମ୍ୱାଦ ପରିବେଷଣ ତଥା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଗୋପନୀୟତା ଉଲଂଘନ ଭଳି ସମସ୍ୟାମାନ ଏହାର ସାକାରତ୍ମକ ଦିଗକୁ ମଳିନ କରିପକାଉଛି ।
ଟିମ ବେର୍ଣ୍ଣରସ-ଲିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଂସ୍ଥାପିତ ‘ୱେର୍ଲଡ଼-ୱାଇଡ଼-ୱେବ ଫାଉଣ୍ଡେସନ’ ପକ୍ଷରୁ ଇଣ୍ଟରନେଟର ଉଚ଼ିତ ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ଲାଗି ଏକ ଆଚ଼ରଣ ସଂହିତା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ଇଣ୍ଟରନେଟ ବ୍ୟବହାର ଲାଗି ଉଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାରେ ସରକାର, ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚ ପରିଚ଼ାଳକ ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ତଥା ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ମାନବିକ ଦିଗପ୍ରତି ସଚ଼େତନ ରହିବାଲାଗି ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି ।
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକସ୍ତରରେ ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସରକାର ନିଜ ନିଜ ଦେଶର ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ଯେପରି ଇଣ୍ଟରନେଟ ସେବା ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବେ ସେଥିପ୍ରତି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହ ଏହାର ସ୍ୱାଧୀନତା ଓ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଗୋପନୀୟତାର ସୁରକ୍ଷାଲାଗି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଉଚ଼ିତ । ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚ ପରିଚ଼ାଳକ ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଏଭଳି ସେବା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଲାଗି ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ରୂପେ ନଗଢ଼ିତୋଳିବା ତଥା ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ହିତଲାଗି ବୈଷୟିକ କଳାକୌଶଳ ବିକଶିତ କରିବାରେ ବ୍ରତୀ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେହିପରି ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସୁରକ୍ଷାଲାଗି ପ୍ରତିଶୃତିବଦ୍ଧ ହେବା ବିଧେୟ ।
ଇଣ୍ଟରନେଟର ୩୦ତମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନର ଠିକ ପୂର୍ବରୁ ୨୦୧୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୭ ତାରିଖରେ ସର୍ବବୃହତ୍ତ ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚ ‘ଫେସବୁକ’ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମାର୍କ ଜୁକେରବର୍ଗ ସଂପୃକ୍ତ ମଞ୍ଚର ଭବିଷ୍ୟତ ଦିଗଦର୍ଶନ ବର୍ଣ୍ଣନାକରି ଏକ ରଚ଼ନା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ ‘ଫେସବୁକ’ ମଞ୍ଚରେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଗୋପନୀୟତାର ସୁରକ୍ଷାପ୍ରତି ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ନିମନ୍ତେ କାରିଗରୀ କୌଶଳ ବିକାଶ କରାଯିବ ।
ମୁଖ୍ୟତଃ ୨୦୧୬ରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚ଼ନ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଜୁକେରବର୍ଗଙ୍କ ମାଲିକାନାରେ ପରିଚ଼ାଳିତ ଫେସବୁକ, ହ୍ୱାଟସଅପ ଓ ଇନଷ୍ଟ୍ରାଗ୍ରାମ ମଞ୍ଚରେ ଗୁଜବ, ଅସତ୍ୟ ଓ ଗାଳିଗୁଲଜ ପ୍ରସାରଣ ତଥା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଘଟନ ଭଳି ସମସ୍ୟାରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇ ପଡ଼ିଛି । ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସରକାର ଏଦିଗରେ ତ୍ୱରିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ନିମନ୍ତେ ତାଗିଦ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥଳବିଶେଷରେ ନୂତନ ଆଇନ କାନୁନ ପ୍ରଣୟନ କରି ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚଗୁଡ଼ିକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ତତ୍ପରତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ପରିବେଶରେ ମଞ୍ଚ ପରିଚ଼ାଳକମାନେ ଆକ୍ରୋଶର ଶୀକାର ହୋଇପଡୁଛନ୍ତି ।
ଇଣ୍ଟରନେଟ ୩୦ ବର୍ଷ ଧରି ବିକଶିତ ହୋଇଚ଼ାଲିଥିବା ବେଳେ ‘ଫେସବୁକ’ ୧୫ ବର୍ଷ ଅବିରତ ଉଦ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମର ପ୍ରମୁଖ ମଞ୍ଚରୂପେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ଜୁକରବର୍ଗଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ପ୍ରଚଳିତ ମୁକ୍ତ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଗୋପନୀୟତାକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବେ । ଅର୍ଥାତ ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣକ ସହ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବା କିମ୍ୱା ସୀମିତ ସଂଖ୍ୟକ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସହ ଆଳାପଆଲୋଚ଼ନା କରିବା ନିମନ୍ତେ ଆଗ୍ରାହାନ୍ୱିତ ହେବେ । ଏଥି ସହ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଟେକ୍ସଟ, ଅଡ଼ିଓ ବା ଭିଡ଼ିଓ ଦୀର୍ଘକାଳ ଯାଏଁ ଲିପିବଦ୍ଧ ରହିବା ଧାରାକୁ ପସନ୍ଦ କରିବେ ନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରକାଶିତ ତଥ୍ୟାବଳୀ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ଅଶ୍ୱସ୍ତିକର ବୋଧ ହୋଇପାରେ । ଏଭଳି ଉପଲବ୍ଧିକୁ ପାଥେୟ କରି ‘ଫେସବୁକ’ ହ୍ୱାଟସଆପ ଓ ଇନଷ୍ଟ୍ରାଗ୍ରାମ ସହାୟତାରେ ଏକ ନୂତନ ଯୋଗାଯୋଗ ମଡ଼େଲ ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ୟମ କରିବ ।
ମୁଦ୍ରଣ, ରେଡ଼ିଓ ଓ ଟେଲିଭିଜନର ବିକାଶ କାଳରେ ମୁଦ୍ରଣ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ନେଇ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ନୀତିନିୟମ ଇଣ୍ଟରନେଟ ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ମୂଳରୁ ‘ପ୍ରକାଶନ’ର ଅର୍ଥ ତୃତୀୟପକ୍ଷର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଇ ଆସିଛି । ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଫେସବୁକ’ ଭଳି ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚଗୁଡ଼ିକ ପୁରୁଣାକାଳିଆ ଆଇନ କାନୁନରେ ଧନ୍ଦି ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । ‘ଫେସବୁକ’ର ବ୍ୟାପ୍ତି ସଙ୍ଗେ ଏହାର ଉପଯୋଗ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରେ ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏଥିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ‘ଫେସବୁକ’ ପକ୍ଷରେ ପ୍ରଚଳିତ ମଡ଼େଲର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଗତି ନଥିବା ବିଚ଼ାର କରାଯାଏ ।
ଏହା ସର୍ବଜନ ସ୍ୱୀକୃତ ଯେ ବିଗତ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ଧରି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ସାମାଜିକସ୍ତରରେ ବିଭିନ୍ନ କାରିଗରୀ କୌଶଳ ଉପଯୋଗରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଭବପର ହୋଇଛି ତାହାର ଅତୀତ ମାନବ ସଭ୍ୟତାରେ ନଜିର ନାହିଁ । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିବେଶ ନୂତନ ସମସ୍ୟାମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସ୍ୱାଭାବିକ । ତେବେ ସେଗୁଡ଼ିକର ସମୟୋଚ଼ିତ ମୁକାବିଲା ମଧ୍ୟ ସଂଭବପର । ଇଣ୍ଟରନେଟ କ୍ଷେତ୍ରରେମଧ୍ୟ ତାହା ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ନୂତନ ସଂଭାବନାଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦେଇ ହେବ ନାହିଁ, ସେଥିପ୍ରତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ରହିଲେ ଉପଯୋଗ ସହଜପ୍ରଦ ହେବ ।
‘ଫେସବୁକ’ ପାଇଁ ଜୁକରବର୍ଗଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବା ଆଶା କରାଯାଇପାରେ । ଇଣ୍ଟରନେଟ ମଞ୍ଚରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ କ୍ରମଶଃ ସର୍ବସାଧାରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କିମ୍ୱା ଅନୁମୋଦିତ ସ୍ତରକୁ ଓହ୍ଳାଇବା ତଥା ଗୋପନୀୟତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଏକ ନୂତନ ପରିବେଶ ସ଼ୃଷ୍ଟି କରିବ । ଯୋଗାଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନାବଶ୍ୟକ ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ପ୍ରତିହତ କରିବା ନିମନ୍ତେ କାରିଗରୀ କୌଶଳ ବିକାଶ ଓ ପ୍ରକାଶନ ଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରାଥମିକତା ଲାଭ କରିବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ।